Kamporkest Treblinka met de beroemde Poolse violist Arthur Gold
(Samuel Willemberg, 2002)
| DE CREATIE VAN EEN HOLOCAUST LEGENDE Tango in de kampen met geluidsfragmenten (niet uit de kampen), foto- en videomateriaal Donderdag 4 mei 2023 om 21:00 uur werd in Grand Café Frankendael, Middenweg 116, Amsterdam, een lezing gegeven over Tango des Doods De avond werd een mooie en ingetogen avond met een opkomst van negentig belangstellenden. |
Zo’n 5 jaar geleden stuitte criminoloog Willem de Haan per toeval op een gruwelijk verhaal. Al bladerend door een boek over de Holocaust, in een boekwinkel in Buenos Aires, las hij dat er in het concentratiekamp Buchenwald een Argentijnse tango was gespeeld. De nazi’s zouden een orkest van gevangenen hebben gedwongen om het nummer Plegaria te spelen.
Het verhaal schokte hem – niet op z’n minst omdat Willem in zijn vrije tijd een gepassioneerd tangodanser is en hij het lied Plegaria kent.
Maar het verhaal riep ook tal van vragen bij hem op. Ten eerste natuurlijk, of het echt gebeurd was. En zo ja, hoe en waarom de tango in een concentratiekamp was beland.
Als criminoloog was Willem gedreven om deze muzikale oorlogsmisdaad tot de bodem toe uit te zoeken. Eind vorig jaar verscheen het resultaat van zijn onderzoek: het Engelstalige boek Tango of Death, uitgegeven bij Brill.
(Uit de aankondiging van het VPRO programma OVT Boeken)
In Ondergang. De vervolging en verdelging van het Nederlandse jodendom 1940-1945 schrijft J. Presser:
“Een jong meisje verhaalt, hoe een Belgisch-Joodse lotgenote na een mislukte vluchtpoging onder muziek werd doodgeranseld; in een ander kamp was de kapel verplicht bij executies de ‘Tango des Doods’ uit te voeren (hier is een foto van bewaard).
Het blijkt een foto die door de Sovjet aanklager in het proces tegen kopstukken van het Nazi regime in Neurenberg is getoond als bewijs dat in een kamp in Galicië (Oekraïne) door een orkest van gevangenen een ‘Tango des Doods’ werd gespeeld tijdens executies waarbij onschuldige Sovjet burgers (lees: joden) werden vermoord.
Foto die door de Sovjet aanklager in het proces is getoond.
Arjan Sikking van Tango Argentino Amsterdam zal in een korte inleiding iets vertellen over de vooroorlogse tango rage in onder meer Parijs, Berlijn en Warschau die verklaart waarom er tijdens de Bezetting tango werd gedanst, ook in Nederland (Soldaat van Oranje).
Op 1 januari 1943 speelde de fascistische tangokoning Eduardo Bianco en zijn Argentijnse tango orkest in het City Theater aan het Leidseplein in Amsterdam. Zijn grootste hit was ‘Plegaria’ een tango uit 1927 die door velen als de ‘Tango des Doods’ wordt beschouwd.
Willem de Haan zal de geschiedenis van de ‘Tango des Doods’ vertellen waaruit blijkt dat niet de Argentijnse tango Plegaria maar de Poolse – en eigenlijk joodse – tango To ostatnia niedziela door de gevangenen in het kamp de ‘Tango des Doods’ werd genoemd.
De geschiedenis van de ‘Tango des Doods’ is een verhaal dat tot de verbeelding spreekt en waaruit velen de hoop putten dat muziek zelfs onder de meest verschrikkelijk omstandigheden nog kracht geeft en troost biedt. Op deze 4e mei staan we echter ook stil bij de negatieve rol die muziek bij de verdelging van joden heeft gespeeld.
To ostatnia niedziela | Herbreeuwse versie gezongen door Ben Lewi: The last Sabat – met Nederlandse ondertiteling
